Coğrafi İşaret, belirli bir bölgeden kaynaklanan ya da belirgin bir niteliği, ünü ve diğer özellikleri itibariyle bu bölge ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaret olmakla birlikte; coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı tesciline konu olan ürünün standardını ve geleneksel özellikteki üretim metodunu korumakta ve ürüne pazarlama gücü katarak ürünün gerçek üreticilerini koruyan kolektif bir hak olduğundan kırsal kalkınmaya aracılık etmektedir.
Günümüzde Coğrafi İşaretler; üretimin canlandırılması, ürünlerin katma değerinin arttırılması ve kırsal istihdamın sürdürülebilirliğinin sağlanması bakımından, ekonomik ve kırsal kalkınmada stratejik enstrümanlardan biri haline gelmiştir. Coğrafi işaretler yerel bir kalkınma aracı olarak bölgede turizm gelişimine de katkı sağlamaktadır. Coğrafi işaretli ürünlerin turizm değerine dönüştürülmesi için çalışmalar yapılmaktadır.
Ayrıca coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı tesciline konu olan ürünün standardını ve geleneksel özellikteki üretim metodunu korumakta ve ürüne pazarlama gücü katarak ürünün gerçek üreticilerini koruyan kolektif bir hak olduğundan kırsal kalkınmaya aracılık etmektedir.
Rize’nin ilk coğrafi işaret tescili alan ürünü Rize Valiliği tarafından yürütülen çalışmayla ‘Rize Bezi (Feretiko)’dir. Sonrasında Çayeli Kuru Fasulye Yemeği, Derepazarı Pidesi, Rize Simidi, Rize Baston Ekmek, Rize Kavurması, Anzer Balı, Rize Muhlaması, Rize Pepeçurası ve Rize Çayı coğrafi işaret tescilini almıştır. Son olarakta Rize Belediyesinin girişimleriyle Türk Patent ve Marka Kurumunca tescillenen “Rize Enişte Lokumu”na Coğrafi İşaret Tescili almış ve Rize’nin coğrafi işaretli ürün sayısı 11 e yükseltilerek Türkiye’de bir rekora imza atılmıştır.
Rize Enişte Lokumu’nun Tanımı Ve Ayırt Edici Özellikleri:
Rize Enişte Lokumu; Rize ilinde uzun yıllardır düğünlerde davetliler için hazırlanan ve ayrıca düğün sonrasında damada gönderilen bohça içinde yer alan uzunluğu 15 cm, kalınlığı 2 cm ve ağırlığı 130 gr olan rulo şeklindeki kurabiyedir. Tereyağı, buğday unu, toz şeker, su, kabartma tozu, yumurta ve limon kullanılarak üretilir.
Geçmişi 1800’lü yıllara dayanan Rize Enişte Lokumu, Rize ilinin sadece mutfak kültüründe değil, evlenme gelenekleri arasında da önemli bir yere sahiptir. Rize Enişte Lokumu; düğün merasimleri sırasında hazırlanan damat bohçası içinde yer alır ve gelinin baba evine her gidişinde yine bohça içinde damat evine gönderilir. Eskiden sadece evlerde üretilen bu ürün günümüzde ticari amaçla üretilmekte ve ilgi görmektedir.
Rize Enişte Lokumunun üst tarafı altın kahverengidir. Alt tarafı diğer üç yönüne göre daha fazla kızardığı için bu bölümde renk daha koyudur. Zemini düz, üstü çok hafif kabarıktır, kabarıklık pişme sırasında doğal olarak meydana gelir. Ürünün şekli verildikten sonra fırına atılmadan önce üst tarafın uçlara yakın bölümüne ve orta kısma yaklaşık birer santim arayla enine çizikler atılır. Bu çizikler keskin birer hat oluşturur.
