Rize’de Serbest Cumhuriyet Fırkası ve 1930 Belediye Seçimleri « KalkandereninSesi

17 Aralık 2024 - 09:50

Rize’de Serbest Cumhuriyet Fırkası ve 1930 Belediye Seçimleri

Son Güncelleme :

28 Şubat 2022 - 7:12

628 views
Rize’de Serbest Cumhuriyet Fırkası ve 1930 Belediye Seçimleri

Cumhuriyet döneminde Rize’de ilk muhalif parti teşkilatı, 1930 yılı Ekim ayında kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkasıdır (SCF). Parti teşkilatının kurulmasında, Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) yönetimi içerisindeki çekişmeler ve Rize’nin önde gelen bazı ailelerinin arasındaki anlaşmazlıklar önemli yer tutar. SCF’nin kurucuları ve üyeleri içerisinde Mustafa Turanlı, Kalkavanzade Tahsin, Kozanlızade Abdullah, Hulusi Tatoğlu, Fikri Kumbasar, Ahmet Zırh, Ahmet Talha Denizalp, Tuzcuzade Hakkı, Hacıbilâlzade Ethem Efendi ve İsmail Mustafa bulunmaktadır. Bu kişilerden Mustafa Turanlı ve Ahmet Zırh daha önce CHF Rize il idare kurulunda görev almış kimselerdi. Görüldüğü üzere Rize’nin önde gelen bazı aileleri SCF safına geçmiştir. Öte yandan Rize’de CHF Hükûmeti’nin faaliyetlerine olan hatırı sayılır tepki yeni partinin vilayette hızla taraftar bulmasını sağlamıştır. Yeni kurulan partinin birkaç ay sonra yapılan belediye seçimlerinde vilayetten %30’a yakın oy alması, bu desteğin göstergesidir.
1930 yılı belediye seçimlerinde Rize’de kullanılan 1.304 oyun 925’ini CHF ve 379’unu SCF aldı. Ancak seçim sırasında yaşanan kimi tatsız olaylar, muhalif parti destekçisinin çok daha fazla olduğunu bizlere gösteriyor. Seçim sırasında Rize’de de bir takım baskılar ve usulsüzlükler yapıldığına dair parti genel merkezine telgraflar çekildi. Bu telgrafların bazılarında Vali Ekrem Bey’in yüze yakın kişi huzurunda Halk Fırkasının adaylarının kazandırılacağını söylediği, CHF’lilerin kendi adaylarının isimlerinin yer aldığı listeleri oy vermeye gelen halka dağıtarak bunlara oy vermelerinin gerekli olduğunu söyledikleri ancak halkın bu durumdan rahatsız olduğu ve seçimin müdahalesiz yapılması için üst makamlara müracaat ettikleri yazılıdır. Bir başka telgrafta seçmenlerin, polis ve jandarma süngüsü arasından beşer beşer geçirilerek Fırka dairesi önündeki daktilografa sevk edilip oylarının istemedikleri şekilde yazılarak sandığa atılmak zorunda bırakıldığı belirtilmektedir. Bunların dışında daha pek çok şikâyet konusu Meclis gündemine taşınmıştır. 5 Ekim günlü Yarın gazetesi ile 6 Ekim tarihli Son Posta gazetesi olayları; “Rize’de belediye intihabatı [seçimleri] zabıta kuvvetiyle Halk Fırkası mutemedinin nezaret ve tehdidi altında kanuna mugayir [aykırı] Halk Fırkası salonunda yapılıyor. Kendilerine rey vermeyen halk envai çeşit müşkülâtla serbest reyden mahrum

YORUM YAP

YASAL UYARI! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, pornografik, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen kişiye aittir.
mustafa azder Şubat 28, 2022 / 9:49 am Yanıtla

rize